Προετοιμασία για μελλοντικές αλλαγές …ή ανάπτυξη ικανοτήτων και ηθικής για τη δημιουργία… του μέλλοντος;
Έτη ορόσημα κοσμοϊστορικών αλλαγών, 4η Βιομηχανική Επανάσταση, Εκθετικές Τεχνολογίες, Εκτεταμένη Πραγματικότητα, Νευρωνικά δίκτυα, Τεχνητή Νοημοσύνη, Μηχανική Μάθηση, Νευροεπιστήμη, Συνείδηση, Ηθική…
Είναι άραγε αρκετά αυτά που μαθαίνουμε εμείς και αυτά που μαθαίνουμε στα παιδιά μας, ώστε να σταθούμε/σταθούν με αξιώσεις μπροστά στις επερχόμενες σημαντικές αλλαγές;
Ο Andreas Scleicher, αναπληρωτής Διευθυντής Εκπαίδευσης του ΟΟΣΑ, αναφέρει ότι «Η μελλοντική παγκόσμια οικονομία δε θα πληρώνει πια για όσες γνώσεις έχει κάποιος, αλλά για όσα μπορεί να κάνει με αυτές».
Θα απαιτηθούν λοιπόν, νέες λύσεις για προβλήματα που ακόμα δεν έχουν εμφανιστεί καν στον ορίζοντα… Είναι σίγουρα χρήσιμο να προετοιμαζόμαστε νωρίτερα για αλλαγές που έρχονται… Πόση αξία όμως έχει να μαθαίνουμε, να εξελισσόμαστε, να αποκτούμε νέες ικανότητες, ίσως και νέες αξίες(;), ώστε να επηρεάζουμε δημιουργικά τις επερχόμενες αλλαγές… ή και να τις δημιουργούμε…
Ας ξεκινήσουμε την προσπάθεια να ξετυλίξουμε το κουβάρι που σηματοδοτεί πολύ σημαντικά θέματα για το μέλλον που… ήρθε.
Τι είχαμε …και παλαιότερα, τι έχουμε σήμερα …ελπίζοντας να μην έχουμε στο μέλλον.
Το δυναμικό των παιδιών μένει εγκλωβισμένο, γιατί ίσως τους προετοιμάζουμε για κάτι που δε θα τους χρειαστεί ποτέ και πουθενά;
Το 85% των επαγγελμάτων που θα υπάρχουν σε δεκαπέντε χρόνια, δεν υπάρχουν σήμερα;
Επιμένουμε ακόμα να εκπαιδεύουμε τα παιδιά στην αποστήθιση και σε αντικείμενα που δεν θα ισχύουν όταν θα χρειαστεί να τα εφαρμόσουν;
Κάποια από αυτά που διδάσκουμε δεν ισχύουν ούτε σήμερα που τα διδάσκουμε;
Αρκετές διαγνωσμένες ικανότητες νέων, δεν έχουν κάποια ιδιαίτερη αξία, …για τους ελλιπείς «αξιολογητές» που επιλέγουν προσόντα και δεξιότητες…
Αναρωτηθήκαμε με ποια βιώματα, ποια εμπειρία, ποια κουλτούρα, ποια προσπάθεια, ποιες ικανότητες και το κυριότερο, ποια ηθική και ποιο σύστημα αξιών, αποφασίζουν κάποιοι για κάποιους;
Μια κατεύθυνση στην οποία θα ήταν χρήσιμο να στραφούμε με ένταση, είναι οι ικανότητες αυτών που αποφασίζουν για μικρές ή και μεγαλύτερες αποφάσεις…
Στα αυτιά μου «κουδουνίζουν» τα λόγια του εθνικού μας παραμυθά Ε. Τριβιζά «Τα μαθήματα είναι κουραστικά. Χρειάζεται χιούμορ και φαντασία για να μην βαριούνται οι μαθητές».
Πώς ο γονιός μπορεί να βοηθήσει το παιδί του στην πολύτιμη προσπάθεια;
Με τα χρόνια πιστεύω ολοένα και περισσότερο, ότι μία από τις κυρίαρχες ικανότητες του γονιού είναι να μένει «αόρατος» στη σχέση του με το παιδί, σύμφωνα πάντα με την ερμηνεία που δίνει η μεγάλη παιδαγωγός Μαρία Μοντεσόρι για το δάσκαλο. Μια ικανότητα η οποία δεν αποκτάται καθόλου εύκολα. Είναι αποτέλεσμα γνώσεων, δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών. Με την πλασματική του «απουσία», που στην ουσία είναι η πιο αποτελεσματική παρουσία, μπορεί να καθορίσει το παιδί του.
Καλείται να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα, ώστε να συνεχίσει να είναι κοντά στο παιδί του, να συνεχίσει να το εμπνέει, να συνεχίσει να ανταποκρίνεται στις υποχρεώσεις που πηγάζουν από τον συνθετότερο ίσως ρόλο του ως ύπαρξη.
Καλείται να αποκτήσει γνώσεις που ίσως λείπουν… Να κατανοήσει τους κανόνες του παιχνιδιού στις σύγχρονες «αλάνες». Να ανακαλέσει μνήμες και εμπειρίες, να αναλύσει τα σύγχρονα δεδομένα. Να διερευνήσει τα νέα μέσα και να ανακαλύψει νέους τρόπους προσέγγισης προσαρμόζοντάς τους στις ανάγκες… τις δικές του και του παιδιών του. Πάνω απ’ όλα να αξιολογήσει τη νέα κατάσταση και τις συμπεριφορές. Να μάθει πότε, τι και πώς να του μιλά, πότε να παρεμβαίνει, πότε να επεμβαίνει, έχοντας πάντα κατά νου ότι: «…όλα όσα μαθαίνουμε στο παιδί το εμποδίζουν να εφευρίσκει και να ανακαλύπτει…», όπως έλεγε οJ. Piaget.
Είναι πολύ καλή ευκαιρία να αναπτύξουμε διαγενεακή αλληλεγγύη. Να βοηθηθούμε από τις γνώσεις των παιδιών μας, για να μπορέσουμε να τα βοηθήσουμε με τις εμπειρίες και τη στάση μας…
Ο «σκεπτόμενος» σύγχρονος Μαθητής
Να αναπτύξει αρχικά συνδυαστική σκέψη. Μια δεξιότητα που αποτελεί (κατά τη γνώμη μου) τη βάση για την οποιαδήποτε συνέχεια. Να συνδυάζει: συμπεριφορές, γεγονότα, δεδομένα, γνώσεις, επιστήμες, θεματικές περιοχές, εκπαιδευτικά περιβάλλοντα, τεχνικές… να διευρύνει έτσι τον ορίζοντα με δημιουργικές δραστηριότητες… και κυρίως αποφάσεις…
Ο ενθουσιασμός, η τάση για εξερεύνηση, η αμφισβήτηση για τα πάντα και τους πάντες, να περάσουν από ένα φίλτρο λογικής, ωριμότητας, ευαισθησίας, ηθικής, αυτορρύθμισης και αυτοπροσδιορισμού, ώστε να αφήσουν ένα αναντικατάστατο ίζημα «σοφίας», που είναι το κυρίαρχο εφόδιο για ο όποιο μέλλον του.
Η διαρκώς προσαρμοζόμενη Εκπαίδευση…
Μπροστά σε έναν όλο και πιο ασταθή, αβέβαιο, περίπλοκο και διφορούμενο κόσμο, γεμάτο «ρήγματα» αλλά και προκλήσεις, η Εκπαίδευση μπορεί και πρέπει να αναλάβει σημαντικό ρόλο.
Είναι σκόπιμο οι μεθοδολογίες και τα προγράμματα σπουδών να εξελίσσονται ή και να αλλάζουν καθολικά, ίσως ακόμα και με ριζοσπαστικούς τρόπους. Η ανάπτυξη των γνώσεων, των δεξιοτήτων και των αξιών που επιτρέπουν στους ανθρώπους να συμβάλουν και να επωφεληθούν από ένα συνεκτικό και βιώσιμο μέλλον, είναι κύριο μέλημα: Να μάθουμε να διαμορφώνουμε σαφείς στόχους, να ανακαλύψουμε ανεκμετάλλευτες ευκαιρίες και να εντοπίσουμε πολλαπλές λύσεις σε νέα μεγάλα προβλήματα,
Η Εκπαίδευση οφείλει να κάνει περισσότερα από την προετοιμασία των νέων για τον κόσμο της εργασίας, στα χρόνια που έρχονται. Πρέπει να εξοπλίσει τους μαθητές με τις ικανότητες που χρειάζονται για να γίνουν ενεργοί, υπεύθυνοι και ηθικοί πολίτες που έχουν όλα τα εργαλεία για να επηρεάζουν δημιουργικά το ίδιο το μέλλον.
…Και ο ρόλος του Εκπαιδευτικού;
Σημαντικός παράγοντας της υποστήριξης των αλλαγών που μέλλονται… Οφείλουμε με κάθε τρόπο να εμπλουτίσουμε τη φαρέτρα των εκπαιδευτικών, για να εκπαιδεύουν δημιουργικά τα παιδιά μας διευρύνοντας τους ορίζοντές τους, καλλιεργώντας τους ικανότητες, εμπνέοντάς τους, διαμορφώνοντάς τους ως χρήσιμους, άξιους και με αίσθημα ευθύνης σημαντικούς πυλώνες, ώστε με τη σειρά τους, συνεργαζόμενοι σε έναν αγαθό στόχο, να αλλάξουν τον κόσμο μας…
Πόσο σημαντική, πολύτιμη, κρίσιμη, καίρια, δημιουργική, φαντάζει η αποστολή αυτή;
Ίσως τώρα έχουμε μια μοναδική ευκαιρία…
—————————————–
Βασίλης Οικονόμου*
Υπεύθυνος Πληροφορικής και Ψηφιακής Εκπαίδευσης, Εκπαιδευτήρια Δούκα.
ICT in Education Εxpert, SoFIA EE
Τομέας Εκπαίδευσης και Κατάρτισης, Τεχνολογίας & Πληροφορικής, Συμβουλευτικής
Ο Βασίλης Οικονόμου από το 1994 είναι υπεύθυνος Συστημάτων Πληροφορικής στα Εκπαιδευτήρια Δούκα και το 2017 αναλαμβάνει Υπεύθυνος Πληροφορικής και Ψηφιακής Εκπαίδευσης. Από το 2004 είναι και υπεύθυνος της Ομάδας Μαθητικού Υπολογιστή, με στόχο την ένταξη και αξιοποίησή του στην εκπαιδευτική διαδικασία. Είναι πιστοποιημένος αξιολογητής εταιριών στο επίπεδο «Δέσμευση στην Επιχειρηματική Αριστεία» – European Foundation for Quality Management Validator. Από το 2014 είναι σύμβουλος της Το 2013 κερδίζει τη διάκριση Expert Educator και εκπροσωπεί τη χώρα μας (2014) στον Παγκόσμιο Διαγωνισμό Πρωτοπόρων Δασκάλων που διοργανώνει η Microsoft στη Βαρκελώνη. To 2014 κερδίζει με την ομάδα μαθητών του τον Ευρωπαϊκό διαγωνισμό προγραμματισμού (e-skils, European School Net, Microsoft). Το 2015 ορίζεται ως ο ένας από τους δεκατρείς κριτές στον κόσμο των έργων των ομάδων οι οποίες διαγωνίστηκαν στο SEATTLE (USA). Έχει διακριθεί και βραβευτεί για έργα σχετικά με την εισαγωγή της μεθοδολογίας «1:1» στην Εκπαίδευση, καθώς και για την επίδραση του ψηφιακού υλικού στις μεθοδολογίες εκπαίδευσης και στο ρόλο του Εκπαιδευτικού. Έχει συμμετάσχει ως ερευνητής και αναλυτής – προγραμματιστής στην σχεδίαση και υλοποίηση πάνω από 50 ερευνητικών έργων σχετικά με τις ΤΠΕ στην Εκπαίδευση αλλά και στην Ειδική Αγωγή, καταρτίζοντας παράλληλα εκατοντάδες εκπαιδευτικούς στην αξιοποίηση των ΤΠΕ στη διδακτική πρακτική. Έχει δημοσιεύσει άρθρα κα μελέτες σε περιοδικά και έχει παρουσιάσει εισηγήσεις σε επιστημονικά συνέδρια με θέμα την «Εισαγωγή των ΤΠΕ στην εκπαιδευτική διαδικασία» και την «Ποιότητα στην Εκπαίδευση». Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εστιάζουν στη διεύρυνση την μεθοδολογίας «1:1», το Mixed Reality στην εκπαίδευση, τις διαδραστικές επιφάνειες και το ποιοτικό εκπαιδευτικό λογισμικό. Όραμά του είναι να εμπλέξει όσο το δυνατό μεγαλύτερο αριθμό μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων στην αξιοποίηση της Τεχνολογίας. https://economu.wordpress.com
